Acceptance and Commitment Therapy
ACT als basis voor de interdisciplinaire arbeidstraining van Zintens
Wanneer men aanhoudende pijnklachten aan het houdings- en bewegingsapparaat of bijvoorbeeld post-commotionele klachten heeft, kan dit een flinke stempel drukken op het arbeidsmatig functioneren van medewerkers. Er kan dan sprake zijn van dreigend, frequent of langdurig verzuim. De interdisciplinaire arbeidstraining van Zintens kan hierbij dan uitkomst bieden. In plaats van oriëntatie op klacht en oorzaak, ligt in de training de aandacht op doelgerichte en tijdcontingente actie: anders denken, voelen en doen. Los laten wat je niet wil en bezig gaan met wat je wél wilt. Dit programma is gebaseerd op de principes van ACT, een vorm van cognitieve gedragstherapie die binnen de revalidatie steeds meer terrein wint. Psychologen Barbara Gramsma en Debby Reintjes vertellen hierover.
Acceptance and Commitment Therapy
“ACT staat voor "Acceptance and Commitment Therapy". Bij Acceptance, ofwel acceptatie, gaat het er nadrukkelijk niet om dat je eenvoudig weg maar moet leren leven met dat wat je overkomen is . Acceptance staat juist voor het leren omgaan met de obstakels in je leven, de bereidheid om deze obstakels toe te laten, in plaats van er tegen te (blijven) vechten. Deze obstakels kunnen bestaan uit vervelende gevoelens, gedachten en omstandigheden, waarbij onze neiging vaak is om deze op te willen lossen en er tegen te vechten. Vanuit de evolutie gezien is deze neiging nuttig als we geconfronteerd worden met bedreigingen van buitenaf, maar veel minder nuttig en efficiënt als het gaat om ervaringen in onze binnenwereld (emoties, gedachten en lichamelijke sensaties). Deze strijd kan zoveel energie en aandacht vragen, dat er weinig ruimte overblijft voor datgene wat we echt belangrijk en waardevol vinden. Dat is waar de term Commitment voor staat. Onderzoeken wat je belangrijk vindt en daar vervolgens middels concrete stappen invulling aan geven en naar toe bewegen. ACT is er op gericht om flexibel om te kunnen gaan met de obstakels die er gedurende het leven op je pad komen en ondertussen de dingen doen die er toe doen die waardevol zijn.
Vaardigheden
Klachtenreductie is dan ook niet het doel van ACT, ACT biedt daarentegen vaardigheden aan om flexibeler om te gaan met de eerder genoemde obstakels. De vaardigheden bestaan uit het ruimte maken voor ongemak (acceptatie), afstand nemen van gedachten (defusie), mildheid ontwikkelen ten aanzien van jezelf (het zelf), je aandacht richten op het hier en nu (mindfulness), onderzoeken wat belangrijk voor je is (waarden) en stappen zetten om hiernaar te handelen (toegewijd handelen).
Wat is er al geprobeerd?
Tijdens het traject bij Zintens komen alle bovengenoemde vaardigheden aan bod. Een eerste, belangrijke stap, is om samen met de cliënten te onderzoeken wat ze allemaal al geprobeerd hebben om van de klachten af te komen. Vaak hebben ze al diverse therapieën geprobeerd, van reguliere zorg tot het alternatieve circuit. Ook hebben ze vaak al diverse artsen bezocht en zetten ze allerlei strategieën in om minder klachten te ervaren en/of toename van klachten te voorkomen.
Kiezen voor ander gedrag
Als er een goed beeld is ontstaan van alle pogingen die ze gedaan hebben om van hun klachten af te komen, bespreken we het effect van deze strategieën. Hierbij ontstaat er een discrepantie: de strategieën zorgen er het grootste deel van de tijd voor dat men zich op de korte termijn goed voelt, maar op de lange termijn juist niet. Denk hierbij aan rust nemen als de pijnklachten toenemen: op korte termijn zal de pijn minder zijn, op lange termijn zorgt het ervoor dat de belastbaarheid verder afneemt en men met minder inspanning meer klachten krijgt. Hetzelfde geldt voor de neiging om overal ja op te zeggen. Op korte termijn voelt dit goed, is de ander tevreden, voorkom je teleurstelling, op de lange termijn kan het ertoe leiden dat je jezelf overvraagt. Vanuit dit inzicht gaan we oefenen met ander gedrag, gedrag waarbij de beloning pas op de lange termijn merkbaar zal zijn. Dit geeft ongemak op de korte termijn, en vraagt bereidheid van de cliënten om dit toe te laten. In het doorbreken van deze kenmerkende gedragspatronen, speelt ook ons verstand een belangrijke rol. We kennen allemaal wel het stemmetje in ons hoofd dat zegt dat we ons niet zo moeten aanstellen, sterk moeten zijn of anderen niet teleur mogen stellen. Door dit stemmetje te gaan herkennen als het verstand, en dit verstand vervolgens een naam te geven, creëren we afstand ten aanzien van het verstand. Dit biedt ruimte om te kiezen voor ander gedrag. Er wordt veel geoefend met mindfulness, met name tijdens de beweegsessies. Ook komen tijdens de beweegsessies de andere vaardigheden aan bod, bijvoorbeeld als een cliënt op de loopband "stiekem" toch meer oefeningen doet dan afgesproken. De cliënt wordt dan bijvoorbeeld bevraagd welke rol zijn verstand hierin speelt, of wat het effect hier uiteindelijk van is.
Waarden in kaart
Richting het einde van het traject wordt er uitgebreid stilgestaan bij het thema Waarden. Aan de hand van een waarden-sorteertaak gaan cliënten hun waarden in kaart brengen, om vervolgens te onderzoeken in welke mate ze binnen werk, vrije tijd, gezondheid en relaties daadwerkelijk invulling geven aan deze waarden. Vaak zorgt dit voor de bewustwording dat ze vooral veel dingen doen die ze moeten van zichzelf, in plaats van wat ze, diep van binnen, als alles mogelijk zou zijn, liefst zouden willen. Dit creëert een mooi vertrekpunt om vervolgens, middels concrete, haalbare acties, toch op weg te gaan naar dat wat waardevol is. Om, aan het einde van het traject, met toegenomen psychologische flexibiliteit, hun leven verder vorm te geven, met de obstakels die ze daarin onvermijdelijk tegen zullen gaan komen!”